Na lang wachten...

Het is alweer een tijdje geleden dat ik een blog op waarbenjij.nu heb gezet. Vandaar dat ik de afgelopen weken even in het kort ga beschrijven. Drie weken geleden stond ik op de children’s ward.
De children’s ward is een afdeling die is verdeeld in twee patiëntenkamers waar in iedere kamer ongeveer tien patiënten liggen. Ook is er een grote hal waar de verpleegkundigen zitten en de artsenvisite voeren. Buiten op de ‘veranda’ staan banken voor de wachtende moeders die met hun kind op ‘consult’ komen. Hier hebben de verpleegkundigen van de kinderafdeling verder niet veel mee te maken. Aan het begin van de dag werden we mee geroepen en moesten we meelopen om de overdracht van de premature kinderen bij te wonen. Dit stelde niet veel voor en duurde nog geen 2 minuten. Ik kon niet verstaan wat er werd gezegd maar er leek niet veel interessants overgedragen te worden. In Ghana blijven de moeders dag en nacht bij hun kind om ze te verzorgen. ’s Ochtends zagen we ze de afdeling in en uit lopen om water te halen waarmee ze hun kind konden wassen.
We hebben op de afdeling wat rondgekeken en zagen we verschillende protocollen hangen. Er hing een protocol rondom het overlijden van een kind. Dit hing aan de muur waaronder een bed stond waarop de kinderen door een verpleegkundige behandeld worden. Heel apart om te zien dat de ouders zo konden lezen wat er met hun kind gebeurd als deze zou komen te overlijden.
Even later begon de artsenvisite. De arts kwam naar de hal waar de verpleegkundige aan een tafel zaten. Alle 4 de verpleegkundige van die dag zaten aan tafel om te luisteren wat er werd afgesproken met de arts. Alle moeders werden met hun kind per 4 geroepen om de arts te zien. Zij moesten hun kind aan de arts laten zien zodat zij ze kon beoordelen. Echt alle patiëntjes werden naar voren geroepen. De meeste leken niet echt heel ziek, de arts keek naar het onderste ooglid om te kijken of deze nog lichtroze zag i.v.m. de bloedarmoede of luisterde naar de longen. Afhankelijk van wat het kindje had. Maar ook de meest zieke kindjes werden naar voren gebracht. Er was een kindje bij wat bijna geen teken van leven leek te tonen en tot onder de borst vrijwel helemaal bedekt was met verband. We konden niet goed zien wat dit kindje had (later die middag lag het kindje in bed en leek het alsof het kindje zeer erg verbrand was of een aantal zweren op zijn benen en buik had). Het kindje werd door de arts beoordeeld en daarna weer snel door de moeder in bed gelegd. De medicijnen die door de arts voorgeschreven werden moesten door de moeder bij de apotheek worden opgehaald en daarna op de afdeling weer gecontroleerd worden door de verpleegkundige.
De rest van de dag doen de verpleegkundige echt helemaal niets meer. Het was toen ongeveer half 11. We hebben van half 11 tot de middagpauze alleen maar op een stoel gezeten. De verpleegkundige die ons ’s ochtends aan de schoonmaak zette wilde weten wat we precies kwamen doen. De hoofdzuster wilde daarna alles weten over hoe het er in Nederland aan toe gaat. Ze wilde weten wat we op een dag allemaal deden en hoeveel patiënten we hadden liggen. We hadden dit uitgelegd en keek ons ongelovig aan. Hierna vroeg ze op hoeveel patiënten we stonden en met hoeveel verpleegkundige. We hebben toen uitgelegd dat je met 4 verpleegkundige op ongeveer 20 patiënten staat en dat je daar de complete zorg voor draagt en alles voor die patiënt regelt. De verpleegkundige zij ‘dat als het druk was ze vaak genoeg met 2 verpleegkundige op 40 patiënten stonden’. Ze wilde hiermee zeggen dat wij het zo druk nog niet hadden en dus niet veel te klagen hadden. Terwijl zij niet weet dat wij hele dagen erg druk zijn met patiënten en alles voor hen regelen terwijl hier in Ghana vrijwel alles geregeld word door de familie van de patiënt en de verpleegkundige alleen de verpleegtechnische handelingen uit hoeven te voeren en de rest van de dag echt helemaal niets doen. Toen we na het middageten terugkwamen hadden de verpleegkundige de tv maar aangezet en lagen er twee verpleegkundige met hun hoofd op tafel zowat te slapen. Om half 3 was het tijd om te gaan en hebben we afscheid genomen van de verpleegkundige op de afdeling.
Hierna moesten we nog het dorp in om boodschappen te doen want het was die avond de beurt van Ylse en mij om te koken. We kwamen onderweg een winkeltje tegen waar ze allerlei stoffen verkochten. Ik heb toen een mooi Afrikaans printje uitgezocht om daar later een jurk van te laten maken.
Die week zijn we verder bezig geweest met het opstellen van ons projectplan. Ik weet niet of ik het eerder uitgelegd heb maar ons project houdt in dat wij in kaart gaan brengen welke materialen en apparatuur premature baby’tjes nodig hebben voor een betere overlevingskans. Dat houdt ook in dat wij in kaart gaan brengen in welke mate de verpleegkundige op de afdeling kunnen werken met de apparatuur die wordt aangeschaft en of zij voldoende kennis hebben in het gebruik van die apparatuur. Zo niet, gaan wij kijken of we die voorlichting kunnen geven. Wij doen ons project in opdracht van de stichting HelpHelpen. Zij hebben goed contact met de directrice van het ziekenhuis die tevens gynaecoloog is en ons dus ook goed kan helpen met ons project.
Die vrijdag zijn we rond een uur of 10 vertrokken naar het Skyplus hotel in Ho. We hadden zin in een verkoelende duik en hebben ons prima vermaakt in het zwembad. De medewerkers van het hotel en onze chauffeur leken hun ogen uit te kijken. Ten eerste begrepen ze er niks van dat wij blanken (yuvu´s) in de zon wilde zitten om bruin te worden (wat uiteraard niet voor mij geldt…) en vervolgens konden ze wel lachen om het feit dat we met z’n allen een potje ‘waterpolio’ gingen spelen wat soms tot hilarische reacties leidde.
Die zaterdag hebben we in een plaatsje hier in de buurt een soort herdenkingsdienst voor overleden mensen bijgewoond. Eerst werd ons duidelijk gemaakt dat het zou gaan om een begrafenis van een chief. Dit bleek uiteindelijk niet zo te zijn. Het bleek dat vorig jaar de chief was overleden en begraven en dat er in die tussentijd geen begrafenissen mogen plaatsvinden zolang er geen nieuwe chief is aangesteld. In de tussentijd is er een nieuwe chief gekozen en die had een herdenkingsdienst georganiseerd voor de mensen die in de tussentijd overleden waren. Bijna iedereen droeg wel iets roods. Rood staat hier voor de kleur van de rouw. Het staat voor het rood van rood doorlopen ogen nadat iemand veel gehuild heeft.
De volgende dag gingen we de hoogste berg van Ghana beklimmen. Mount Afadjato. Het was een wandeling van ongeveer 3 kwartier. We dachten dat dit wel een mooie bergwandeling zou worden. Helaas was het die dag erg mistig hoog in de bergen en konden we dus niet echt van het mooie uitzicht genieten. Des te meer van de beklimming naar boven… NOT!! Het was een zeer steile berg met allerlei obstakels van wortels, bomen, rotsen en stenen wat het dus nog een stukje moeilijker maakt. Het is niet alleen de weg die moeilijk begaanbaar was maar ook de lucht. Je kunt hier zodra je wat inspanning levert je adem erg moeilijk onder controle krijgen. Wat er dus toe leidt dat je na iedere 10 stappen moet stoppen om even normaal adem te kunnen halen. Iedereen had zich goed voorbereid op de tocht. Alleen krijg je dan een gids mee die gemakkelijk die berg 3x per dag beklimt en wel met zijn teenslippers(??)!! Eenmaal op de berg aangekomen kon iedereen weer even bijkomen en wat eten. Hierna zijn er nog een paar mooie foto’s geschoten. Ondanks dat het erg mistig was, was het uitzicht toch echt heel mooi om te aanschouwen. Het had wel wat, die hoge bergen om je heen die leken te vervagen in de mist…
Hoe afschuwelijk de beklimming was des te leuker was de afdeling. Je wist een beetje wat je kon verwachten en waarlangs je naar beneden moest. Sanne en Mieke dachten een kortere route te hebben gevonden… Dachten… na 4/5 passen bungelde Sanne in de boom en maakt Mieke een snoekduik van een meter of 2/3 naar beneden… Ik zie haar nog rollend en tollend voorbij komen… Mieke hield er gelukkig niet veel meer dan een schaafwond aan haar been aan over en een goed verhaal waar we later nog vaak om zouden lachen. Net voordat ze ging vallen schreeuwde ze nog naar beneden ‘Ik wist dat dit geen goed idee was!’ en hop daar ging ze. Ik weet dat jullie dit verhaal waarschijnlijk als (zeer) ernstig ervaren maar dat viel best mee. Nu ik dit verhaal zo aan het schrijven ben zit ik nog vaak te grinniken en kijken mijn huisgenoten me aan alsof ik gek ben. Als ik ze dan vertel waarom ik zo moet lachen, verteld iedereen hier weer zijn eigen interpretatie van. Erg lachwekkend. Nadat we de Afadjato afkwamen zijn we afgeslagen naar de Tagbo falls. Alweer een wandeling van ongeveer 3 kwartier naar een waterval. Dit was een zeer mooie wandeling die gelukkig veel minder zwaar was dan de Afadjato. Ondanks dat je goed moest kijken waar je liep moest je zeker niet omhoog vergeten te kijken om van de natuur te genieten. Je waande je in een échte jungle. Echt heel erg mooi. Ik kan niet echt goed beschrijven hoe het eruit zag. Ik kan alleen zeggen dat het beeld wat je van een jungle hebt, het er hier precies zo uit zag.
De volgende dag moesten we weer stage gaan lopen. Ik stond deze week op de Medical ward. Een soort interne afdeling. De afdeling was verdeeld in mannen en vrouwen kamers. Op de vrouwenkamer lagen vooral patiënten die last hadden van een hoge bloeddruk, maar ook een vrouw met een CVA die geen revalidatie kreeg omdat ze dat daar gewoonweg niet kennen. De patiënt kreeg alleen medicatie om de bloeddruk op peil te houden. Op de mannenkamer lagen verschillende patiënten. Er lagen twee patiënten die een zeer laag bewustzijn hadden als gevolg van alcoholmisbruik, er lagen ook een aantal patiënten met een hepatitis A en B infectie. We liepen met de arts mee met de artsenvisite. Deze duurde ongeveer 2,5 uur. Erg lang dus voor een artsenvisite. We waren er op een gegeven moment dus wel een beetje klaar mee omdat hij iedere keer erg lang bij een patiënt bleef. Van de ene kant erg goed natuurlijk om de patiënt goed te kunnen onderzoeken maar van de andere kant zijn wij dan waarschijnlijk ook nog steeds niet echt gewend aan het feit dat hier alles op zijn elfendertigste gaat. Na de artsenvisite was er erg weinig meer te doen en zijn we gaan eten en om 2 uur gingen we weer naar huis. ’s Middags hadden we met Aloys Janssen, voorzitter van Stichting HelpHelpen, afgesproken. We voeren het project over premature baby’s voor hen uit. Aloys had een couveuse meegenomen vanuit Nederland. Deze moesten wij nog in elkaar zetten zodat we hem de vrijdag daarop op de afdeling konden presenteren. De rest van de week hebben we aan het project gewerkt voor komende vrijdag.
Donderdags was het hier onafhankelijkheidsdag. We zijn toen naar een bijeenkomst geweest hier in Golokuati. Tijdens deze bijeenkomst kwamen er verschillende scholen uit de buurt naar het dorp toe. De kinderen moesten een soort mars uitvoeren en een groet uitbrengen naar de politieke leiders uit de regio die op bezoek waren. Iedereen had zijn eigen mars verzonnen. Erg leuk om te zien.
’s Avonds was er een feest in het dorp waar we met de groep naartoe zijn geweest. Er waren allerlei kinderen vanaf een jar of 10 tot maximaal een jaar of 18 schat ik. Ze kwamen allemaal naar je toe om met je te dansen. Helaas werden ze aan het eind van de avond wat handtastelijk en moesten we ze soms toch wel even duidelijk maken dat we daar niet van gediend waren. We zijn daarna toen ook maar weer snel naar huis gegaan. Al met al was het toch een zeer geslaagde avond!

Die vrijdag hebben we de couveuse mee naar het ziekenhuis genomen en kwam de directrice, Dr. Lucy al naar buiten lopen. Ze riep meteen ‘oh my.. This is a dream come true!’ Erg leuk om zo onthaald te worden bij het ziekenhuis. Ze gaf aan snel iedereen bij elkaar te roepen zodat wij de couveuse konden presenteren. Toen we de medewerkers zagen hebben we ons plan om de presentatie te houden een beetje veranderd. Dit omdat er bijna alleen maar artsen in de kamer stonden en we het op dat moment niet nodig vonden om aan hen uit te leggen wat premature waren. We hebben toen dus alleen uitgelegd wie wij zijn, wat we kwamen doen en hoe de couveuse precies werkte. Iedereen was erg geïnteresseerd en vulde ons aan als we niet op het Engelse woord konden komen. Waaruit bleek dat iedereen dus ook echt naar ons luisterde. Ook hadden ze goede vragen over de couveuse. Hierna is de overdracht van de couveuse van stichting HelpHelpen aan het ziekenhuis en hebben we met z’n alle nog wat gedronken.

Dat weekend zijn we zaterdags naar ‘het apenpark’ geweest. Dit bleek uiteindelijk gewoon een dorpje in een bos te zijn waar ook apen leven. Het waren een soort doodshoofdaapjes. Helaas begon het niet veel later super hard te regenen en moesten we snel schuilen onder een afdak. Dat was maar goed ook wat later ontstonden er hele stromingen door het dorp heen door de zware regenval. Nadat de regen was afgelopen zijn we verder het bos in gelopen maar waren de aapjes helaas nergens meer te bekennen. Uiteindelijk zijn we dus niet meer dan een uur in het ‘park’ geweest.
’s Avonds zijn we met z’n alle in Kpando gaan eten. Jollof rijst met kip en tilapia is wat ik later die avond op mijn bordje geserveerd kreeg. Het was een flink stuk vis waarbij ik zelf de graten er nog uit moest halen.
De volgende dag zijn we terug gegaan naar de Wli waterfalls waar we in de eerste week ook waren geweest. Dit keer om een bergwandeling te maken van ongeveer 6 uur. Het was een erg mooie wandeling met een erg mooi uitzicht. Wederom was dit weer een erg intensieve wandeling doordat je je adem niet goed onder controle kunt krijgen.
Die maandag daarna stond ik op de surgical afdeling. Dit was niet echt een spannende dag. De afdeling was weer verdeeld over mannen en vrouwen kamers. Op de vrouwenkamers lagen vooral vrouwen die geopereerd waren aan hun buik. Of die een gebroken been of heup hadden. Toen we de artsenvisite aan het doen waren lag er een röntgenfoto van een patiënt op de kar. De arts vroeg aan zijn assistenten wat het probleem was. De assistenten keken maar konden niet duidelijk zeggen wat het was. Een dislocatie zeiden ze. Hierna gaf de arts de röntgenfoto aan ons en moesten wij zeggen wat het was. We zagen meteen dat de patiënte een gebroken heup links had. Je kon duidelijk zien dat het bovenbeen gebroken was en daarom een stuk hoger zat. Toen we dit aan de arts vertelde moest de arts een beetje lachen en vertelde dat wij gelijk hadden. Er viel even een ongemakkelijke stilte toen bij de assistenten bleek dat wij het wel wisten en zij niet.
Later hoorde we van onze huisgenoten dat er een baby’tje in de couveuse lag die we vrijdag hebben geïntroduceerd op de afdeling. Het was een premature baby van ongeveer 28 weken. Het is een erg treurig verhaal wat ik jullie voor nu zal besparen omdat ik het niet gepast vind om dit hele verhaal op de site te zetten. Tijdens het gebruik van de couveuse merkten we op dat er nog heel wat praktische informatie aan de verpleegkundige op de afdeling moet worden gegeven om de couveuse zo goed mogelijk te kunnen gebruiken. Gelukkig stellen de verpleegkundige veel vragen aan ons als ze niet begrijpen hoe iets werkt. Wat dus ook de leergierigheid van de verpleegkundige toont, erg leuk om te zien.
Omdat wij een paar weken terug op de maternity ward stonden hebben wij een bevalling bij mogen wonen. We hebben toen aangegeven bij onze huisgenoten dat we ook nog een keizersnede wilde zien en of ze ons wilde roepen als deze zou plaatsvinden. Afgelopen week was het dan zo ver. We kregen te horen dat er die dag een aantal keizersnedes plaats zouden vinden en hebben toen gevraagd of we mee mochten kijken, dit was geen probleem. Omdat er voor ons nog een keizersnede plaatsvond moesten we nog even wachten en zouden we door Ylse worden geroepen als we aan de beurt waren. Toen wij in de kantine op ons eten zaten te wachten kwam Ylse aangerend en gaf aan dat we snel moesten komen want de operatie begon zo. We gingen toen dus met een lege maag naar een operatie kijken, niet echt een goed plan. We gingen ons verkleden en moesten wachten tot werden geroepen en de operatiekamer in mochten. Ik keek mijn ogen uit in de operatiekamer. Ik vond het er voor Afrikaanse begrippen zeer netjes uitzien. Echt een hygiënische operatiekamer. De patiënt had al een keer eerder een keizersnede gehad en het bleek een grote baby te zijn waardoor het best een moeilijke operatie zou worden. Eerst moesten ze door het littekenweefsel van de vorige operatie heen en daarna moesten ze ook nog zorgen dat de baby er uit kon. Dit was nog een hele opgave aangezien het gat niet groot genoeg leek voor het hoofdje van de baby. Dr. Lucy en haar assistent trokken aan de buik van de moeder om er zo voor te zorgen dat het gat groter werd. Een hele aparte gewaarwording… En op lege maag ook niet zo’n goed idee om dat te blijven aanschouwen en dus keek ik maar weg bij iedere keer dat ze aan de buik begonnen te trekken. Uiteindelijk lukte het om de baby te bevrijden en werd het kind meteen meegenomen door een verpleegkundige naar de afdeling om het te verzorgen. Hierna werd het teruggebracht naar de moeder om het kind aan haar te laten zien. Kort daarna werd het weer meegenomen en in een wieg op de afdeling gelegd. Hierna was het tijd om te gaan en gingen we naar huis.

Zo, dat waren mijn afgelopen weken hier in Ghana. Helaas heeft het wat langer geduurd met het plaatsen van mijn blog aangezien ik wat technische problemen heb… Op de ene dag begeeft de oplader van mijn laptop het waardoor ik mijn laptop niet kon gebruiken en dus afhankelijk ben van mijn huisgenootjes qua laptop. Nog geen twee dagen later begeeft ook mijn telefoon het, althans hij laad niet meer op. Gelukkig heeft Susanne dezelfde batterij in haar telefoon als ik en laad zij de batterij op en geeft dan de volle aan mij en ik de lege aan haar zodat zij die weer op kan laden. Niet ideaal maar voor nu werkt het even.
Het volgende verslag gaat over de safari van afgelopen weekend, een hele ervaring. Ik dacht ik maak daar maar een aparte blog voor aan aangezien dat toch best een flink verhaal wordt verwacht ik.

Liefs, Evelien